مدیریت و رهبری آموزشی یعنی چه ؟

به نام خدا

 

 

مقدمه : مدیریت و رهبری آموزشی در مقالات و کتابهای مختلف به آن پرداخت شده است ، در این نوشتار می خواهیم بپردازیم به آنچه که مورد نیاز دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی است و اینکه به چه کسی مدیر و رهبر آموزشی گفته می شود و چگونه صورت گرفته است .

مدیریت و رهبری آموزشی دارای معانی و مفاهیم مختلف است . یک مدیر یا رهبرآموزشی ممکن است مدیریت ورهبری را وسیله ای موثر در بهبود برنامه های تربیتی بداند در حالی که یک معلم ممکن است از دریچه چشم خود رهبری آموزشی را با بازرسی یکی دانسته ،آن را تهدیدی به مقام خویشتن تعبیر نماید و معلم دیگری آن را به منزله وسیله ای بداند که او را در کارش یاری می دهد. مدیریت و رهبری آموزشی تا چه حد موثر است ؟ اغلب ازمعلمان مدارس درباره رهبری آموزشی پرسشهایی شده است و پاسخهایی که در این زمینه گرد آمده رضایت بخش نبوده است .دریکی از ایالات جنوبی ایالات متحد امریکا در بخش آموزش و پرورش بزرگی ، درباره ی نظرها و آرای معلمان نسبت به رهبری آموزشی و مدیریت مدیران دبستانی مطالعاتی به عمل آمد . این مطالعات بیشتر در زمینه ی ارتباطات ، روابط انسانی و مدیریت ورهبری انجام گرفت نتایج این مطالعات درکتاب آمده است . با این همه باید گفت که 87 درصد معلمان اظهار داشتند که برای شرکت در کارگاههای آموزشی و گروههای مطالعه و بررسی درباره موضوعهای صنفی از طرف اولیای ؟آموزشگاه تشویق و یاری می شده اند . در ایالت پنسیلوانیا نیز نظر سنجی گردید و نتایج آن هم این است که درباره تاثیر کلی و عمومی مدیریت و رهبری آموزشی نمی توان اظهار نظر قاطع کرد زیرا الگوهای » رهبری و مدیریت در اوضاع و احوال مختلف متفاوت است .مدیریت و رهبری آموزشی چگونه پدید آمده است ؟نظرهای معلمان آموزشگاههای مختلف درباره مدیریت و رهبری آموزشی متفاوت است . حتی در یک حوزه آموزش و پرورش معلمانی که دارای سوابق ممتد هستند در طول مدت خدمت با انواع مختلف مدیریت و رهبری آموزشی برخورد کرده اند. در سالهای بین ( 1930-1910) مدیریت مفهوم راهنمایی و داوری داشت . آثار و نوشته های مربوط همه درباره هدایت امور و بازرسی آنها بود به این منظور که کارها تا چه میزان پیشرفت کرده است .در سالهای بین (1940- 1930 ) به مدیریت و رهبری مبتنی بر مردم سالاری » توجه بسیار شد. منظور از این عبارت مهرت در ترغیب و هدایت معلمان به انجام دادن آنچه که مدیر یا رهبر آموزشی می خواسته بوده است .در سالهای بین ( 1950-1940 ) مدیریت آموزشی را کوششی تعاونی دانستند . به نظر آنان همه افراد شاغل در یک آموزشگاه در حال رهبری و هدایت یکدیگرند. در نتیجه به جای واژه بازرسی عبارتهایی چون کمک متقابل ، م کردن با هم ، طرح ریزی به کمک هم ، یا حتی گفتگو کردن با یکدیگر درباره بهتر کردن وضع آموزش و پرورش را بکار برده اند . برپایه این مفهوم وظیفه مدیر یا رهبر آموزشی عبارت از فراهم ساختن تسهیلاتی است که افراد بتوانند باهم به م پردازند و از تجربه های یکدیگر بهره گیرند .مدیریت و رهبری آموزشی چگونه صورت می گیرد ؟ هدایت و رهبری آموزشی محدود به فردی که عنوان مدیر یا راهنما دارد نیست و هر یک از کارکنان آموزشگاه می تواند معلمان را در ایجاد و آماده ساختن وضع بهتری جهت یادگیری دانش آموزان یاری نماد حتی پیش خدمت مدرسه ، درحقیقت شاید بیشتر راهنمایی ها توسط خود معلمان انجام می گیرد . معیار مهم و شاید مهمترین ضابطه برای قضاوت کیفیت رهبر آموزشی این است که آیا این عمل سبب بروز و شکوفایی یا رکود خلاقیت و ابتکار است .رهبری آموزشی عبارت از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی است و هر عملی که بتواند معلم را یک گام پیش تر ببرد رهبری آموزشی خوانده می شود .رهبری آموزشی عبارت از یاری به ایجاد فرصت های بهتر برای آموختن و آموزاندن است .

نتیجه : مدیر یا رهبر آموزشی به کسی گفته می شود ، شماری از کارکنان آموزشی بنام رهبرآموزشی یا مدیر خوانده می شوند . ایشان در تعیین و تشخیص اینکه هدایت و راهنمایی به نحو نیکوئی انجام میشود سهم بزرگی دارند . این افراد تسهیل کنندگان امور آموزشی هستند و در برقراری ارتباطات سهم موثری بر عهده دارند . اینان کارکنان آموزشی را به تعاطی افکار و تبادل نظر و بکار بردن روشهای تازه ترغیب می کنند. اینان تبحر و کاردانی لازم را در انجام دادن کارهای گروهی عرضه داشته در موقع ملاقاتها و گرد هماییها وسایل برقراری تفاهم و ارتباطات موثر را فراهم می سازند .زیرا اعتقاد این گروه این است که وقتی افراد یکدیگر را شناختند و برای یکدیگر ارزش و احترام قایل شدند در اثر رابطه و عمل متقابل که بین آنها حاصل می شود محیط عاطفی بهتری جهت رشد و شکوفایی دانش آموزان به وجود می آید . در نتیجه ، نقش مدیر یا رهبر آموزشی عبارت است از حمایت و تقویت و یاری و مساعدت و سرانجام همکاری کردن و نه دستور دادن و هدایت کردن .

منبع : کیمبل وای (1381) ، مدیریت و رهبری آموزشی  (تهران : مرکز آموزش مدیریت دولتی ) ، فصل اول .